Cây cỏ nước Nam là một trong những biểu tượng tiêu biểu cho nền y học nước ta. Từ xưa đến nay, nước Việt Nam nổi tiếng là một đất nước có nhiều cây thuốc quý. Bên cạnh những cây thuốc quý, nhiều loại cỏ “dại” ở Việt Nam lại là những phương thuốc rất hiệu quả. Chúng ta có thể điểm qua rất nhiều cây mọc dại ở vệ đường nhưng lại được người ta hái về làm thuốc. Đó là cây cỏ mực, cây cứt lợn, cây cam thảo, nhân trần, trinh nữ, rau má,…. Và ngày hôm nay chúng tôi sẽ giới thiệu đến bạn ứng dụng của cỏ mần trầu. Đây là một loại cây tương đối phổ biến ở các vùng nông thôn. Vậy nó có công dụng gì mà được Đông y chưng dụng như thế?

Đặc điểm của cỏ mần trầu

Ở một số địa phương, cỏ mần trầu được gọi với cái tên cỏ chỉ tía, ngưu cân thảo hay màng trầu. Các vùng ở phía Bắc gọi cỏ mần trầu là thanh tâm thảo, cỏ vườn trầu, tết suất thảo,… Loại cỏ này có tính trung bình. Nghĩa là không hàn cũng không nóng. Nó có vị đắng hơi ngọt.

Công dụng của cỏ mần trầu

Loại thảo dược này đã được sử dụng rất nhiều trong y học cổ truyền. Trong đó, mần trầu là dược liệu được sử dụng nhiều trong các bài thuốc làm đẹp da, bổ máu, giải độc gan, chữa nhiều bệnh.

Điều trị bệnh thường gặp

Chữa bạc tóc: Chuẩn bị 10g cỏ mần trầu, 15g đỗ trọng, 15g ngũ gia bì, 5g cam thảo, 25g rễ khúc khắc và 5g nhân trần. Dùng tất cả nguyên liệu sắc uống trong 1 ngày, nhớ uống trước khi ăn tầm 15 phút.

Chữa cảm, người mẩn đỏ, sốt nóng, tiểu tiện vàng ít: Mần trầu 16g kết hợp cùng 16g cỏ tranh. Sắc uống.

Chữa viêm tinh hoàn: Cỏ mần trầu 60g kết hợp cùng cùi vải 10 cùi. Mỗi ngày sắc uống.

Chữa tăng huyết áp: Dùng 500g cây tươi rửa sạch rồi giã nát. Sau đó thêm 1 bát nước đun sôi để nguội vào. Lọc qua vải  sạch để loại bỏ cặn rồi vắt lấy nước cốt. Có thể thêm ít đường cho có vị ngọt dễ nuốt. Uống 2 lần mỗi ngày vào buổi sáng và chiều.

Hỗ trợ điều trị thấp nhiệt, hoàng đản: Cỏ mần trầu tươi 60g, sơn chi ma 30g. Sắc uống mỗi ngày.

Đối phó chứng sốt cao, hôn mê, co giật: Chuẩn bị 120g loại cỏ này. Sắc với 600ml nước, còn 400ml, thêm ít muối, cho uống nhiều lần trong 12 giờ.

Đề phòng bệnh viêm màng não lây nhiễm ở trẻ em: Chuẩn bị 30g cỏ này sắc uống trong ngày. Uống liền 3 ngày, nghỉ 10 ngày, sau đó lại uống tiếp 3 ngày nữa.

Chữa vàng da, viêm da: Cần có 60g cỏ mần trầu tươi kèm với 30g rễ cây tổ kén đực (1 loài cây dó). Sắc uống.

Điều trị một số bệnh tương đối hiếm gặp

Người khi đại tiện bị ra máu đen dùng công thức sau: cỏ mần trầu, muồng trâu, cam thảo nam, rễ tranh, rau má, cây ké, trắc bách diệp, mỗi thứ một nắm tay. Chuẩn bị thêm 2 nắm cỏ mực, 3 lát gừng, 5 củ sả, 9 lá ngải cứu, 2 muỗng than tóc. Cho tất cả nguyên liệu vào nồi sắc với ngập nướ. Sắc kỹ cho đến khi còn 2 chén. Chia đều thành 2 phần uống trong ngày.

Điều trị chứng băng huyết: Chuẩn bị mỗi thứ 1 nắm gồm loại cỏ này, cỏ mực, cam thảo nam, rau má, muồng trâu thái nhỏ, cây ké. Cần thêm 1 vỏ quýt, 10 lá ngải cứu, 10 lát gừng, 10 lát sả. Cho tất cả nguyên liệu vào trong ấm nước và sắc cho đến khi còn 2 chén nước. Chia ra dùng 2 lần trong ngày.

Hỗ trợ nóng sốt, tưa lưỡi, môi nứt: Mỗi loại 1 nắm gồm loại cỏ này, rau má, rau bồ ngót, cỏ mực, lá muồng trâu, rễ tranh, rau sam; 1 muỗng đậu xanh và 2 khoanh bí đao. Bỏ vào ấm sắc kỹ cho đến khi cạn còn 2 bát thì tắt bếp. Chia phần thuốc sắc được thành 2 phần đều nhau uống hết trong ngày.

Người dân tộc dùng như thế nào?

Người dân tộc Chăm gọi loại cỏ thuốc này là cây sơ chài. Họ tận dụng chủ yếu để thanh nhiệt, lương huyết, giải độc, mát gan, chữa ho khan, sốt âm ỉ về chiều, lao lực, mệt nhọc. Cách dùng là lấy 16 – 20g cỏ sắc thành thuốc uống.

Với dân tộc Dao ở tỉnh Hà Giang, họ dùng để làm đẹp tóc, đen tóc. Cách dùng như sau: 200g cây cỏ mần trầu, bồ kết 3 quả. Tất cả rửa sạch với nước. Sau đó thái nhỏ cỏ mần trầu rồi nấu với 2 lít nước cho đến khi sôi. Lúc này vặn nhỏ lửa liu riu trong khoảng 5 phút. Sau đó chắt cẩn thận để lấy phần nước sắc được. Dùng nước này để gội đầu. Có thể ngâm tóc trong nước ấm. Sau đó, xả kỹ lại bằng nước sạch.

Với đường uống, bạn cần cỏ mần trầu 10g, cả cây nhân trần 5g, vỏ thân cây ngũ ga bì 15g, rễ khúc khắc 25g, rễ cam thảo 5g, vỏ thân đỗ trọng 15g. Có thể thêm 2g gừng nếu thời tiết lạnh mùa đông. Tất cả nguyên liệu phơi khô, sắt nhỏ. Chia thành nhiều phần rồi sắc uống hết trong ngày. Thời điểm tốt nhất là sau bữa ăn chính chừng 15 phút.

Nguồn: baodantoc.vn